Preventieve Cognitieve Training (PCT)
Het komt vaak voor dat mensen die hersteld zijn van een depressie, later toch opnieuw depressief worden. Daarom is het belangrijk dat mensen die ooit een depressie hebben gehad, aandacht besteden aan het voorkomen van een terugval in een depressie. Met het oog op het voorkomen van terugval onderzochten wij het effect van een specifieke preventieve cognitieve training (PCT) na herstel.
Hoe werkt PCT?
Onderzoeksresultaten op basis van gerandomiseerd gecontroleerde studies:
-
PCT na herstel (acht sessies, binnen 2 maanden) biedt bescherming tegen terugval bij mensen met meerdere voorgaande depressies, na elke vorm van behandeling, ook na herstel zonder behandeling. Deze bescherming werd aangetoond over een periode van 2 tot 20 jaar (Bockting e.a., 2005, 2009, 2015; Legemaat e.a., 2023).
-
PCT na herstel, biedt ook bescherming tegen terugval, na een behandeling met cognitieve gedragstherapie (de Jonge e.a., 2015).
-
Het doorslikken van antidepressiva beschermt niet beter tegen terugval bij mensen met recidiverende depressies, dan het afbouwen van antidepressiva in combinatie met PCT (Bockting e.a., 2018). Een recente meta-analyse (Breedvelt e.a., 2021) bevestigt deze bevinding dat het doorslikken van antidepressiva niet beter beschermd tegen terugval dan afbouwen terwijl een psychologische interventies wordt gegeven (PCT en Mindfulness Based Cognitieve Therapie (MBCT)). Mensen met recidiverende depressies met een sterke wens om antidepressiva af te bouwen wordt PCT of MBCT aanbevolen.
-
PCT geeft substantiële bescherming tegen terugval bij mensen met recidiverende depressies die antidepressiva blijven gebruiken na herstel (41% risicoreductie op terugval over 2 jaar, Bockting e.a., 2018).
- De begeleidde zelfhulp variant ‘Tussen Dip en Droom’ zoals toegepast door praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk vermindert het terugvalrisico (Biesheuvel-Lelieveld, e.a., 2017).
- Een eerste studie geeft aanwijzingen dat zwangere vrouwen met recidiverende depressies, antidepressiva veilig kunnen afbouwen na herstel terwijl ze PCT krijgen. Dat wil zeggen we vinden geen aanwijzingen in een ‘proof of principle studie’ dat afbouwen van antidepressiva met PCT negatieve effecten heeft op de moeder en de baby (Molenaar e.a., 2020, Brouwer e.a., 2020).
- Internetinterventies gebaseerd op PCT laten slechts goede effecten op terugkeer van depressieve klachten zien over de eerste maanden en niet over 15-24 maanden (Kok e.a., 2015, Klein e.a., 2018).
- Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat de comorbiditeit van depressie met andere aandoeningen het effect van PCT beïnvloedt (Breedvelt et al., 2021; Breedvelt et al., 2024).
Samenwerking met de depressievereniging
Wij werken samen met de depressievereniging om meer inzicht te krijgen in de ervaringen met terugvalpreventie. Er is nog weinig bekend over hoe mensen met een depressie de terugvalpreventie ervaren. Daarom heeft de depressievereniging een enquête afgenomen om deze ervaringen in kaart te brengen. Een opvallend resultaat was dat veel cliënten aangaven dat er weinig aandacht was voor terugvalpreventie bij clinici. Wij hebben bijgedragen aan deze enquête en hebben de intentie om deze samen opnieuw te gaan afnemen. Op die manier verwerken wij kennis van ervaringsdeskundigen in de praktijk.